Μανιάτες στην Κορσική, στην Αλγερία, στη Φλόριντα...
Στην προηγούμενη δημοσίευση μίλησα για τους Μανιάτες που αποβιβάστηκαν στην αποικία της Φλόριντα που ονομάστηκε Νέα Σμύρνη και που αργότερα εγκαταστάθηκαν στην κοντινή πόλη της Φλόριντα, St. Augustine, όπου δημιούργησαν την πρώτη κοινότητα Ορθόδοξων Ελλήνων στη Β. Αμερική.
Όπως υποσχέθηκα τότε, ετούτη η δημοσίευση θα ανατρέξει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στην ιστορία αυτών των Μανιατών και στις περιπλανήσεις τους.
Στο κύριο σώμα της δημοσίευσης θα παραθέσω εν τάχει τα γεγονότα της μετανάστευσης από τη Μάνη στην Κορσική, καθώς και την ιστορία του χωριού Καργκέζε μέχρι και σήμερα. Κατόπιν θα μιλήσω και για τη σχετικά σύντομη περιπέτεια (3-4 γενιές μόνο) κάποιων από τους απογόνους τους στην Αλγερία. Αυτό ήταν το δεύτερο παρακλάδι μεταναστών που γέννησε η κοινότητα των Μανιατών της Κορσικής (το πρώτο ήταν αυτό που οδήγησε στη Νέα Σμύρνη και το St. Augustine).
Παρενθετικά, θα μιλήσω και για την μεγάλη οικογένεια των Stefanopoli, η οποία έπαιξε βασικό ρόλο τόσο στην πρώτη μετανάστευση της Κορσικής όσο και σε αυτή της Αλγερίας.
Πίσω στον 17ο αιώνα, η Μάνη ήταν το μόνο μέρος του Μοριά που δεν είχε υποταχθεί στους Τούρκους. Το άγονο και δυσπρόσιτο του εδάφους, μαζί με την φανατική αγωνιστικότητα των κατοίκων, έκαναν πολύ μεγάλο το κόστος, σε σχέση με τα οφέλη, μιας εκστρατείας κλίμακας για την κατάκτησή της. Στην διάρκεια της τουρκικής κατοχής της Ελλάδας, υπήρξαν επεισόδια εισβολής τοπικών τουρκικών δυνάμεων στη Μάνη, όπως αργότερα και του Ιμπραήμ, όλα με δυσμενή έκβαση για τους εισβολείς.
Αλλά η ενδημική φτώχεια του εδάφους δε μπορούσε να συντηρήσει τον πληθυσμό που κατέφευγε στην πειρατεία ή στη μετανάστευση. Ο φίλερις και ασυμβίβαστος χαρακτήρας των Μανιατών, η οργάνωσή τους σε πατριαρχικά οργανωμένες αρχοντικές οικογένειες, το οξύ αίσθημα τιμής (προσωπικής ή οικογενειακής), η ανταγωνιστική μεταξύ των οικογενειών περηφάνεια, οδηγούσαν πολλές φορές σε ενδοκοινοτικές συγκρούσεις (βεντέτες ή "γδικιωμούς"), έστω, με την παραμικρή θίξη του φιλοτίμου του προσώπου ή της ευρύτερης οικογένειας.
Όλα αυτά ήταν αποφασιστικοί παράγοντες στην πρώτη μετανάστευση προς την Κορσική. Συγκεκριμένα, της μεταναστευτικής ομάδας που μας ενδιαφέρει εδώ, ηγούνταν η αρχοντική οικογένεια των Στεφανοπουλαίων.
Η καταγωγή της οικογένειας ανάγονταν στους Κομνηνούς της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (οι οποίοι ήταν απόγονοι των Μεγάλων Κομνηνών), της δυναστείας που βασίλεψε στο τελευταίο Βυζαντινό Κράτος του Πόντου.
Οι ίδιοι οι Στεφανόπουλοι διέδιδαν και -προφανώς- η αφήγησή τους έγινε αποδεκτή από τους ντόπιους Μανιάτες, ότι κατάγονταν από τον Νικηφόρο Κομνηνό (βλ. Πηγή ), νεότερο γιο του τελευταίου Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, Δαυίδ Κομνηνού, ο οποίος κατέφυγε στη Μάνη μετά την πτώση της Αυτοκρατορίας το 1463.
Ο Νικηφόρος έγινε «Πρωτόγερος» (προεστός) στη Μάνης και ο εγγονός του Στέφανος θρυλείται ότι -περί το 1537- ηγήθηκε επιτυχώς της αντίστασης στην εισβολή των στρατευμάτων και αποβατική ενέργεια που διέταξε ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής για να καταλάβουν οι Τούρκοι τη Μάνη. Έγινε τοπικός ήρωας και ο κλάδος της οικογένειας που ηγούνταν χρησιμοποιούσε πλέον το όνομα «Στεφανιάνοι». Υπάρχουν και άλλοι κλάδοι «Κομνηνών» που προέκυψαν από άλλα αδέλφια του Στέφανου.
Οι νεώτεροι εξειδικευμένοι μελετητές της δυναστείας των Κομνηνών (έλληνες και ξένοι) απορρίπτουν μια τέτοια έκδοχή, καθώς δεν ανεφέρεται πουθενά τέτοιο όνομα υιού του Δαυίδ Κομνηνού, ο οποίος σφαγιάστηκε από τον Μωάμεθ Β' τον Πορθητή μαζί με τους γιούς του.
Μέχρι την εποχή όπου προέκυψε η μετανάστευση προς την Κορσική (περίπου 140 χρόνια μετά), μέσα από επιγαμίες και έξυπνη διαχείριση της τοπικής τους περιουσίας και εξουσίας, οι Στεφανιάνοι επαύξησαν την ισχύ της θέσης τους ως ένα από τα κορυφαία γένη της Μάνης, με βασικό τοπικό ανταγωνιστή τους την οικογένεια των Γιατράνων.
Υπάρχει μια χρονογραφία περί της καταγωγής των Στεφανόπουλων, γραμμένη το 1865, που βασίστηκε κυρίως στις προφορικές μαρτυρίες των Κορσικανών Μανιατών του Καργκέζε, όπως αυτές επέζησαν μετά αιώνες στην ιστορική μνήμη της κοινότητάς τους. Φαίνεται ότι οι διαρκείς προστριβές με τους Τούρκους, στις οποίες πρωτοστατούσαν οι Στεφανόπουλοι (στο Χρονικό με το όνομα αυτό δηλώνονται οι συνολικές δυνάμεις κάτω από την ηγεσία τους, όσοι δηλαδή καταχωρούνταν υπό την προστασία και την ηγεσία της αρχοντικής οικογένειας, γύρω από τη βάση τους στο Οίτυλο ή Βοίτυλο), οδήγησαν τους Τούρκους να χτίσουν το 1670 το οχυρό της Κελεφάς, σε απόσταση 1,5 χλμ. περίπου από το Οίτυλο. Αυτό, γράφει το Χρονικό, δυσκόλεψε πολύ την καθημερινή ζωή των κατοίκων και αποτέλεσε μια από της αιτίες της μετανάστευσης. Η αλήθεια πρέπει να είναι άλλη: ότι μάλλον οι Στεφανόπουλοι έκαναν τακτικές καταδρομές εκτός της βάσης τους στο Οίτυλο για να λεηλατήσουν γειτονικές περιοχές ( ίσως για να ζητήσουν τακτικά «δοσίματα») και το οχυρό δυσκόλεψε αποφασιστικά αυτές τις "φοροεπιδρομές".
Άλλος λόγος που αναφέρεται στο Χρονικό (σελ. 42) είναι και μια βεντέτα με τους ανταγωνιστές Γιατράνους για το χέρι μιας κοπέλας, όπου εμπλέκεται και ο ανιψιός τους διαβόητου Μανιάτη πειρατή και συνεργάτη των Τούρκων Λυμπεράκη Γερακάρη.
Κοντά σε αυτά, φαίνεται ότι οι Στεφανόπουλοι είχαν καρπωθεί -αντί να κατανείμουν μέρος και σε άλλα γένη και πολεμιστές- τα λάφυρα και τα λύτρα για την απελευθέρωση αιχμαλώτων από κάποια επιτυχημένη μάχη με Τούρκους.
Το Χρονικό γράφει (σελ. 42) «...Και διατί επλούτυναν και αυξήνθησαν εις την γενεάν και τιμήν, άρχησαν ναν τους φθονούν όχι μόνον οι Τούρκοι αλλά και οι Μανιάτες και μερικοί άλλοι του Μωρέως»...
Για αυτούς τους λόγους λοιπόν, που διέδοσε και διέσωσε η προφορική παράδοση -με τη δική της ερμηνεία-, οι Στεφανόπουλοι αποφάσισαν να στείλουν κάποιον «άνθρωπον προκομμένον» ν΄ αναζητήσει τόπο μετεγκατάστασης.
Μετά από διάφορες περιπλανήσεις αυτού του προπομπού, αυτό που βρέθηκε ήταν η πρόσκληση της Δημοκρατίας της Γένοβας να τους εγκαταστήσει σε κάποιο σημείο της Κορσικής, την οποία διαφέντευαν εκείνα τα χρόνια οι Γενοβέζοι.
Οι ντόπιοι Κορσικανοί διακρίνονται όμως επίσης για το αίσθημα τοπικής υπερηφάνειας και ανεξαρτησίας, γι’ αυτό επαναστάτησαν πολλές φορές, τόσο κατά της Γένοβας όσο και κατά της Γαλλίας, η οποία τους διαδέχτηκε μετά το 1768. Μέχρι και σήμερα υπάρχει -αποδυναμωμένο πια- αυτονομιστικό κίνημα στην Κορσική [1].
Η απόφαση πάρθηκε παρά το ότι δεν γνώριζαν καθόλου τις συνθήκες για τον τόπου όπου προορίζονταν -φαίνεται ότι η κατάσταση ήταν αφόρητη!- και έτσι οι «Στεφανόπουλοι» του Οίτυλου ετοιμάστηκαν για την οριστική εγκατάλειψη της Μάνης. Για περίπου τρεις αιώνες άφησαν το αποτύπωμά τους σε ένα δύσκολο ξένο τόπο, ξεκίνησαν άλλες δύο αποικιακές αποστολές στο Νέο Κόσμο ακι στην Αφρική, όπως θα δούμε, μέχρι που τελικά αφομοιώθηκαν πλήρως με τους γηγενείς Κορσικανούς τα τελευταία 40-50 χρόνια.
Στον πρώτο χάρτη φαίνεται η αρχική διαδρομή, από τη Μάνη στην Κορσική, με πρώτη εγκατάσταση στην Παόμια, σε μια απίθανη "κρυμμένη" γωνιά της Μεσογείου.
Στο δεύτερο χάρτη φαίνονται οι μετακινήσεις (υπό διωγμό) και οι μετεγκαταστάσεις των Μανιατών εντός της Κορσικής. Από την Παόμια στο Αιάκειο στο νότο και μετά πάλι βορειότερα, στο Καργκέζε.
Καλύτερα να παραθέσω εδώ το συνολικό χρονικό της παρουσίας τους στην Κορσική -μέχρι το 1852- από μια μανιάτικη ιστοσελίδα.
" 1673: Οχτακόσιοι Οιτυλιώτες αποφάσισαν να εκπατριστούν. Αρχίζουν διαπραγματεύσεις μεταξύ του Παρθένιου Καλκανδή, Επισκόπου του Οιτύλου, και της Κυβέρνησης της Γένοβας. Τελικά αποφασίστηκε να παραχωρηθεί στους πρόσφυγες η περιοχή της Παόμιας, 50 χλμ. από το Αιάκειο έναντι ενός μικρού αντίτιμου, με την προϋπόθεση ότι οι Έλληνες θα αναγνώριζαν την εξουσία του Πάπα.
1675: Καθώς η Επιτροπή των Στεφανοπουλαίων ικανοποιήθηκε με τους όρους των διαπραγματεύσεων, ένα συμβόλαιο υπογράφτηκε στις 25 Σεπτεμβρίου με τον καπετάνιο Ντανιέλ του γαλλικού πλοίου «Σωτήρας» το οποίο θα μετέφερε, σε 10 μέρες, 800 πρόσφυγες, είτε στο Λέγκεχορν (Leghorn) είτε στη Γένοβα, όπου θα παρέμεναν για λίγο. Το κόστος του ταξιδιού για τους Έλληνες κανονίστηκε στα 5 ρεάλια (1 ρεάλι = 25 σέντς). Οι Οιτυλιώτες επιβιβάστηκαν στις 3 και στις 4 Οκτωβρίου στο «Σωτήρα» όμως το πλοίο έφθασε στον προορισμό τους την 1η Ιανουαρίου 1676. Από τους 800 πρόσφυγες, οι 120 πέθαναν στην διάρκεια του ταξιδιού!
1676: Στις 13 Φεβρουαρίου οι αρχές της Γένοβας ανέκριναν τον Επίσκοπο Παρθένιο σχετικά με τους λόγους του εκπατρισμού τους. Πριν την αναχώρηση των Οιτυλιωτών για την Κορσική οι προαναφερόμενες αρχές ιταλοποίησαν όλα τα επίθετα αντικαθιστώντας τις καταλήξεις «-ΑΚΗΣ» των επιθέτων με το «ACCI». Για παράδειγμα ο Παπαδάκης έγινε Papadacci. Στις 14 Μαρτίου τρείς Γενοβέζικες γαλέρες προσάραξαν σ’ ένα σημείο απέναντι από την Παόμια, το οποίο ονομάστηκε Scala Greca ή Λιμάνι των καλογήρων, διότι πρώτοι αποβιβάσθηκαν οι μοναχοί. Η εγκατάστασή τους έγινε στην Παόμια (Paomia). Την Παόμια αποτελούσαν χωριουδάκια: Pancone, Corona, Rondolino, Salici & Monte Bosso που χτίστηκαν από τους Έλληνες σ’ ένα χρόνο.
1678: Στο Rondolino ολοκληρώθηκε η κύρια εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Χάρη στην σκληρή δουλειά η Παόμια μετατράπηκε στην πιο πλούσια και στην καλύτερη καλλιεργημένη περιοχή της Κορσικής ενώ για περίπου 50 χρόνια οι κάτοικοι είχαν καλές σχέσεις με τους ντόπιους γείτονές τους.
1729: Οι Κορσικανοί επαναστάτησαν εναντίον της Γένοβας. Οι Έλληνες αρνήθηκαν να πάρουν τα όπλα εναντίον των Γενοβέζων ευεργετών τους. Έτσι, οι Κορσικανοί λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την περιουσία της Παόμιας επειδή οι Μανιάτες ήταν σύμμαχοι των Γενοβέζων. Τον επόμενο χρόνο οι Έλληνες δέχτηκαν επίθεση από τους Κορσικανούς όμως αντιστάθηκαν ηρωικά και νίκησαν. Εντούτοις, λόγω έλλειψης βοήθειας τους συνέστησαν να κατευθυνθούν στο Αιάκειο, μέσω της θάλασσας, αφήνοντας 90 άντρες πίσω για να προστατεύουν την Παόμια. Όμως, οι εναπομείναντες υπερασπιστές αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν στον πύργο της Ominia στο άκρο της χερσονήσου. Εξαιτίας της έλλειψης αγαθών και προμηθειών υποχρεώθηκαν την νύχτα να φύγουν κάνοντας ηρωική έξοδο για το Αιάκειο (Ajaccio) όπου έφτασαν στα τέλη του Απρίλη 1731.
1731 – ’74: Για 44 χρόνια οι Έλληνες παρέμειναν στο Αιάκειο (την πρωτεύουσα της Κορσικής).
1768: Την 1η Ιουνίου η σημαία του βασιλιά της Γαλλίας αντικατέστησε εκείνη των Γενοβέζων. Οι Έλληνες οργάνωσαν ένα σύνταγμα το οποίο ενσωματώθηκε στα στρατεύματα που διοικούνταν από τον κόμη Marbeuf (πρώτου Γάλλου κυβερνήτη της Κορσικής).
1774: Με την μεσολάβηση του κόμη Marbeuf παραχωρήθηκε στους Έλληνες η περιοχή του Καργκέζε ως αποζημίωση για το χαμό της Παόμιας. Μετά από παράκληση του κόμη ο Γεώργιος Στεφανόπουλος (Stefanopoli)–Καπετάν Γιώργος–κατάφερε να πετύχει συμφωνία. Έτσι, ο κόμης Marbeuf έκανε τις κατάλληλες ενέργειες ώστε να χτιστούν 120 σπίτια όλα του ίδιου τύπου, 250 μέτρα μακριά από την θάλασσα. Αργότερα ο κόμης Marbeuf έγινε ο Μαρκήσιος του Καργκέζε.
1793: Η Γαλλική επανάσταση απλώθηκε σε όλο το νησί. Το κάστρο του Marbeuf στο Καργκέζε καταστράφηκε από τους Ιακωβίνους του Vico αλλά το χωριό δεν υπέφερε ιδιαίτερα. Στους άντρες που κατέφυγαν στους δύο πύργους, στις δύο πλευρές του όρμου Pero, επιτράπηκε να επιστρέψουν στο Αιάκειο με τα παιδιά και τις γυναίκες τους όπου παρέμειναν για άλλον έναν χρόνο. Στην συνέχεια δόθηκε η άδεια να μεταφερθούν και πάλι στο Καργκέζε – τα 2/3 των Ελλήνων (περίπου 800) συμφώνησαν ενώ οι υπόλοιποι προτίμησαν να μείνουν στο Αιάκειο.
1804: Αυτή την εποχή υπήρχαν 1000 κάτοικοι στο Καργκέζε από τους οποίους 350 ήταν ντόπιοι Κορσικανοί. Αυτή η ανάμειξη επρόκειτο να εξασφαλίσει ειρήνη και ησυχία.
1814: Περισσότερες απειλές από τους ντόπιους του Vico (Vicolese), οι οποίοι υπό τις διαταγές του βασιλιά Καρόλου του 10ου επρόκειτο να επιστρέψουν τμήμα της περιουσίας που είχαν κατάσχει.
1830: Ένας αριθμός συμμαχιών και μικτών γάμων ανάμεσα στους Έλληνες και τους Κορσικανούς καταπράυνε τους ντόπιους κατοίκους οι οποίοι τελικά εγκατέλειψαν τις εχθρότητες.
1852: Αρχίζει να χτίζεται η σημερινή μεγάλη εκκλησία των Μανιατών του Καργκέζε, ο Άγιος Σπυρίδωνας. Το χτίσιμο που διήρκεσε είκοσι χρόνια, εγκαινιάστηκε το 1872."
Στις εικόνες φαίνεται η σύγχρονη εικόνα του Καργκέζε και στη λιθογραφία (του γνωστού μας Άγγλου ζωγράφου Έντουαρντ Λίαρ), η εικόνα του 1868, μετά την εγκατάστασή των Μανιατών στα σπίτια που έκτισε ο Marbeuf.
Τι παρατηρεί κανείς από τις περιπέτειες των Μανιατών στην Κορσική; Ότι η συμβίωση με τους ντόπιους ήταν δύσκολη από την αρχή και ότι έφτασε σε σημείο βρασμού πολλές φορές. Η πρώτη αποικία στην Παόμια -αρχικό μήλον της έριδος- καταστράφηκε και αναγκάστηκαν να μετοικήσουν ως πρόσφυγες στο Αιάκειο για 44 χρόνια, μέχρι που ο νέος Γάλλος διοικητής τούς έδωσε άλλο χώρο για να εγκατασταθούν, στο Καργκέζε αυτή τη φορά. Τόσο οι Γενοβέζοι όσο και οι Γάλλοι χρησιμοποίησαν τους Μανιάτες σαν συμμάχους κατά των ανυπότακτων ντόπιων και οι τελευταίοι τους το «αναγνώρισαν» με ένα αντίστροφο «γδικιωμό», όπου τώρα οι Μανιάτες ήταν οι αμυνόμενοι και οι κατατρεγμένοι.
Οι Μανιάτες της Κορσικής δεν ήταν εύκολος αντίπαλος, καθώς είχαν διατηρήσει τον ετοιμοπόλεμο χαρακτήρα τους. Επίσης, μέσω της ενδογαμίας, είχαν κρατήσει την εθνική τους ομοιογένεια και το διακριτό τους χαρακτήρα, κρατώντας -σχεδόν εχθρική- απόσταση από τους επίσης ιδιότροπους ντόπιους. Διαβάζουμε ότι οι μικτοί γάμοι αρχίζουν δειλά μόνο σχεδόν 6 γενιές μετά την πρώτη εγκατάσταση.
Άλλο στοιχείο της διαφορετικότητάς τους, που ενσαρκώνεται στο σχεδόν μόνο αρχιτεκτονικό στοιχείο που απομένει μέχρι σήμερα να θυμίζει την παρουσία ελληνόφωνης κοινότητας στο Καργκέζε (οι τελευταίοι ελληνόφωνοι -δίγλωσσοι πια- απεβίωσαν το ’70- '80), είναι η ελληνοκαθολική εκκλησία του Άγιου Σπυρίδωνα, που βρίσκεται απέναντι από την ρωμαιοκαθολική εκκλησία του χωριού. [είναι η αριστερή στη φωτογραφία στο "σαλόνι" του άρθρου, όπου φαίνονται οι δύο εκκλησίες και αποτελεί σημερινό τουριστικό αξιοθέτο. Άλλωστε, το Καργκέζε (αυτο)διαφημίζεται σήμερα ως το χωριό με τις δύο διαφορετικές στο τυπικό εκκλησίες [2].
Ήταν όρος των Γενουατών να γίνουν οι άποικοι ουνίτες, ν’ αναγνωρίζουν δηλαδή τα πρωτεία του Πάπα και τα δόγματα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, διατηρώντας μόνο το Ορθόδοξο λειτουργικό τυπικό, και τα ελληνικά στις εκκλησιαστικές ακολουθίες, τα άμφια και τις βυζαντινότροπες εικόνες (όπως η εικόνα των Τριών Ιεραρχών που έφεραν οι άποικοι μαζί τους από τη Μάνη που φαίνετια κατα μαζί με το τέμπλο του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα).
Απο τα μέσα του 19ου αιώνα, λόγω των αυξημένων επιγαμιών, της εντονότερης αφομοιωτικής πολιτικής της Γαλλίας στον πολιτιστικό-εκπαιδευτικό τομέα, επίσης, λόγω του χαρακτηριστικού γαλλικού πολιτικού και διοικητικού συγκεντρωτισμού που εξωθούσε τους κορσικανούς σε μετανάστευση προς τη μητροπολιτική Γαλλία, σε αντίθεση με την -ίσως στοχευμένη- οικονομική καχεξία στο νησί, οι Μανιάτες έγιναν σιγά-σιγά μειοψηφία στο Καργκέζε και τελικά αφομοιώθηκαν πλήρως ή εξέλιπαν τις τελευταίες δεκαετίες.
Μόνο κάποια ονόματα οδών παραπέμπουν σε ελληνόφωνους (Μανιάτες) του Καργκέζε, ενώ έπαψε να λειτουργείται τακτικά και ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα. Πλέον, για τις θρησκευτικές ανάγκες των ουνιτών τους Καργκέζε έρχόταν περιστασιακά ένας ουνίτης ιερέας από την Αθήνα (ο πατέρας Αθανάσιος Αρμάος, ο οποίος απεδήμησε πρόσφατα "εις Κύριον", στις 21/3/2024).
Έχω βρει δύο βίντεο που δείχνουν ακριβώς τα τελευταία απομεινάρια μανιάτικης παρουσίας στο Καργκέζε, στη γλώσσα και στο θρήσκευμα.
Το ένα είναι από την επίσκεψη του δημοσιογράφου Δ. Ρίζου στην περιοχή, κάπου το ‘80, όπου συνομιλεί στα ελληνικά με δύο γηραλέους κατοίκους, οι οποίοι προσπαθούν να αρθρώσουν ότι έχει αφήσει στη μνήμη τους η μητρική γλώσσα των γονιών τους, που για αιώνες κανείς δεν τη διδάχτηκε σε σχολική αίθουσα.
Το άλλο είναι από την επίσκεψη κάποιων Μανιατών της Ελλάδας (με παραδοσιακές στολές) μαζί και κάποιων ιταλόφωνων (Έλληνες της άλλης οικογένειας των Γιατράνων ίσως, που μετανάστευσαν και αυτοί στο Λιβόρνο;) σε κάποιο εξωκλήσι στην περιοχή της παλαιάς εγκατάστασης της Παόμια, που παλαιότερα χρησίμευε για ελληνικό νεκροταφείο. Την ξενάγηση κάνει ο π. Αρμάος που κινείται με άνεση μεταξύ της ελληνικής, της γαλλικής και της ιταλικής γλώσσας. Υπάρχει στην ομήγυρη κάποια γαλλόφωνη ντόπια, η οποία είναι κατά το ήμισυ απόγονος Μανιατών. Είναι στη δική της εμφάνιση, γλώσσα, τρόπους που ενσαρκώνεται το αμυδρό πια λυκόφως των Μανιατών του Καργκέζε.
Έχω βρει αρκετές πηγές για το θέμα, καθώς είναι αρκετά γνωστή η παρουσία των Μανιατών την Κορσική. Αυτό που δεν ήταν τόσο γνωστό ήταν η σχέση τους με την αποικία της Νέας Σμύρνης στην Φλόριντα. Αυτή την ιστορία την είπαμε στην άλλη δημοσίευση. Είδαμε ότι ορισμένοι από τους Μανιάτες της Κορσικής που σαλπάρισαν για το Νέο Κόσμο προήλθαν και από τη Μενόρκα των Βαλεαρίδων, εκεί όπου μερικοί είχαν καταφύγει το 1745, μετά την καταστροφή της Παόμια, αφήνοντας πίσω τους την προσωρινή εξορία στο Αιάκειο.
Αυτό που βρήκα επίσης ως πληροφορία στο άρθρο της Wikipedia για το Καργκέζε, ήταν ότι ένα σημαντικό επίσης μέρος των ελληνόφωνων κατοίκων του χωριού μετανάστεψαν στο Σίντι Μερουάν της Αλγερίας μεταξύ του 1874 και 1876. Αυτό άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο μεταναστευτικής διακλάδωσης που το έψαξα και θα το δούμε σε άλλη δημοσίευση.
Σημειώσεις:
[1]: τα παλαιότερα χρόνια υπήρξε ακόμα πιο έντονη και ένοπλη αντίσταση -στα πρότυπα των Βάσκων κατά της Ισπανίας- η οποία τελικά κάμφθηκε μετά το 1980. Ωστόσο, η αναζωπύρωση του αυτονομιστικού κινήματος δεν απέχει και πολύ (δείτε Πηγές 10 και 11).
[2]: Άλλη μια φορά που αποδεδειγμένα η θρησκευτική ταυτότητα -ακόμα και μη ορθόδοξη- είναι το βασικό διακριτικό μιας κοινότητας Ελλήνων στα ξένα.
Πηγές
4. Ο αποικισμός της Κορσικής από τους Μανιάτες, το Καργκέζε και ο Ναπολέων - Cognosco Team
5. Καργκέζε, το χωριό της Κορσικής που δημιούργησαν Μανιάτες
6. Μία σταγόνα ιστορία: Οι Μανιάτες της Κορσικής
7. i-rena: Oι Μανιάτες της Κορσικής... Σύντομο ιστορικό
8. The Fascinating Story of the Greeks of Corsica - GreekReporter.com
9. Ο Στέφανος Κομνηνός ιδρυτής... - Αδελφότητα Κομνηνών Στεφανοπούλων | Facebook
10. Κορσική: οι αυτονομιστές και το μίσος | Athens Voice
11. Υποσχέσεις αυτονομίας για την Κορσική – DW – 18/03/2022
Ελληνική ιστορία, Ελληνοφωνία, Ελληνικότητα, Φλόριντα, Μανιάτες, Κορσική, Μάνη, St. Augustine, Florida, New Smyrna, Florida, Stefanopoli D., Σίντι Μερουάν, Καργκέζε, Κομνηνοί, Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, Ουνίτες, Παόνια, Αιάκειο, Lear Edward, Οίτυλο, Γένοβα, Βεντέτα, Γδικιωμός, Οχυρό της Κελεφάς, Πρωτόγερος, Δαυίδ Κομνηνός