Ο πρώτος Κυβερνήτης της Αλάσκα ήταν Ελληνας

Μακεδονία, Νίζνα, Σιβηρία, Αλεούτιες Νήσοι (Αλάσκα), Αγία Πετρούπολη: Αυτή είναι πάνω-κάτω η διαδρομή της ζωής του Ευστράτιου Ντελάροβ, ο οποίος γεννήθηκε στη οθωμανοκρατούμενη Μακεδονία περί το 1740 (δεν αναφέρεται πουθενά συγκεκριμένος τόπος καταγωγής), μετανάστευσε νωρίς στη ζωή του στη Νίζνα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (σήμερα Nizhyn (Ukrainian: Ніжин Russian: Нежин, romanized: Nezhin).

Από τον 17ο αιώνα μέχρι και τις αρχές του 19ου η Νίζνα ήταν η πύλη εισόδου του εμπορίου από τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη προς την Ρωσική Αυτοκρατορία. Γι' αυτό οι Μακεδόνες και Ηπειρώτες έμποροι [1] είχαν μεταναστεύσει και ιδρύσει στη Νίζνα μια ανθηρή ελληνική κοινότητα, η οποία είχε αναγνωριστεί από τη Ρωσική Αυτοκρατορία ως ξεχωριστή αυτοδιοικητική ενότητα, τα μέλη της οποίας είχαν συγκεκριμένα εμπορικά, τελωνειακά και αστικά προνόμια [2]. 

Το ρωσικό, αγγλικό και το ελληνικό λήμμα για τον Ντελάροβ είναι σχεδόν ταυτόσημα (μάλλον μεταφράσεις του ρωσικού που είναι ελάχιστα πιο περιεκτικό). Οι παραπομπές/πηγές σε αυτά τα ξεχωριστά λήμματα δεν παρουσιάζουν κάποιο διαφορετικό βιογραφικό στοιχείο από αυτά που περιγράφουν τα τρία λήμματα, οπότε σε συντομία η δράση του έχει ως εξής: 

Ξεκινώντας από τη Νίζνα (αυτό μόνο στο ρωσικό λήμμα αναφέρεται) εμφανίζεται να μετέχει το 1764, σε ηλικία 24 ετών, σε μια επιδρομή των Ρώσων κατά των ιθαγενών των νησιών Ούμνα και Ουναλάσκα (Umnak-Unalaska) του συμπλέγματος των Αλεούτιων νήσων τα οποία είχαν ανακαλύψει οι Ρώσοι το 1741 (αποστολή των Βίτους Μπέρινγκ (Vitus Bering,1681-1741), και Αλεξέι Τσίρικοβ (Aleksei Chirikov, 1703-1748). Η επιδρομή ήταν τιμωρητική γιατί σε προηγούμενη αποστολή των Ρώσων αυτοί συνεπλάκησαν με τους Αλεούτιους το 1762 και στη συμπλοκή σκοτώθηκαν ως και 300 Ρώσοι. 

Μεγάλο άλμα κάνει ο Ντελάροβ (δεν μπορώ να μαντέψω το ελληνικό του επίθετο) και μάλιστα τόσο νέος: από τη Μακεδονία στα Αλεούτια νησιά, με μια ολόκληρη διάσχιση της Σιβηρίας ανάμεσά τους! Με δεδομένο ότι η Ρώσοι προχωρούσαν στην κατάκτηση της Σιβηρίας σταδιακά και αργότερα της Αλάσκα, με κίνητρο το εμπόριο γουναρικών, μήπως να υποθέσουμε ότι ο Ντελάροβ είχε καταγωγή από κάποια μακεδονική πόλη που είχε σχέση με τη γουνοποιία (Σιάτιστα, Καστοριά); Πάντως, πρέπει να ήταν τυχοδιώκτης και σίγουρα, αρκετά σκληραγωγημένος για να τα καταφέρει να φτάσει μέχρι την άλλη μεριά του κόσμου, πρώτος των Ελλήνων σε αυτά τα άγνωστα, εξωτικά και αφιλόξενα μέρη.

Ο Ντελάροβ έμεινε στην περιοχή και ανέλαβε υπηρεσία ως τοπικός επικεφαλής στην εταιρία των αδερφών Πανόβ [3], εξορμώντας από τον λιμένα του νησιού Ούνγκα (Unga Island - Wikipedia), το οποίο μέχρι σήμερα διατηρεί το όνομά του (Delarov Harbor) [4].  Το ενδιαφέρον είναι ότι κατά την περίοδο της ρωσικής διοίκησης της Αλάσκα, το λιμάνι ονομαζόταν πιο χαρακτηριστικά ως Γκρέκο-Ντελαρώφσκογιε, δηλαδή "του Ντελάροβ του Έλληνα"!

Φαίνεται ότι έκανε αρκετά εξερευνητικά ταξίδια ώστε να αποκτήσει φήμη εξαιρετικού πλοηγού. (από Βικιπέδια:)... "Έγινε συνιδιοκτήτης διαφόρων γουνεμπορικών πλοίων. Ο Γ. Σέλιχωφ συνάντησε τον Ντελάρωφ στο Ιρκούτσκ και τον έπεισε να γίνει ο κύριος διαχειριστής της εγκατάστασής του στον Κόλπο των Τριών Ιεραρχών της Αλάσκας στο νησί Κόντιακ. Ο Ντελάρωφ έπλευσε προς το Κόντιακ το 1787 με το πλοίο «Τρεις Ιεράρχες». Από το 1787 έως το 1791 ήταν προκάτοχος του Α. Μπαράνωφ σαν Διαχειριστής της Ρωσοαμερικανικής εταιρείας του Σέλιχωφ - Γκόλικωφ. Αργότερα έγινε ένας από τους εταίρους της επιχείρησης του Σέλιχωφ. Το 1796 ανέλαβε τις υποθέσεις της εταιρείας στο Ιρκούτσκ. Το 1787 από τον Ντελάρωφ ιδρύθηκε ένας σταθμός στο νησί Κόντιακ απέναντι από την ηπειρωτική Αλάσκα. Το 1788 η Ισπανική αποστολή των Γκονζάλο ντε Χάρο και Εστέμπαν Χοσέ Μαρτίνες έπλευσε στην Αλάσκα για να ερευνήσει την Ρωσική δραστηριότητα. Αριθμός προηγούμενων Ισπανικών αποστολών στην Αλάσκα απέτυχε να βρει Ρώσους, αλλά η επαφή έγινε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του 1788. Ο Χάρο βρήκε τον οικισμό του Σέλιχωφ στον κόλπο των Τριών Ιεραρχών και συναντήθηκε με τον Ντελάρωφ. Ο Χάρο και ο Ντελάρωφ συζήτησαν επί μακρόν. Ο Ντελάρωφ ενημέρωσε τον Χάρο ότι υπήρχαν επτά Ρωσικές θέσεις στην ακτή μεταξύ Ουναλάσκας και πορθμού του Πρίγκιπα Ουίλιαμ και ότι Ρωσικά πλεούμενα φθάνουν νότια κατά μήκος της ακτής μέχρι τον πορθμό Νούτκα. Αυτό το τελευταίο τμήμα των πληροφοριών του ήταν πιθανότατα για να εκφοβίσει τους Ισπανούς. Το ότι ο Ντελάρωφ είχε υπερβάλει τη δύναμη της Ρωσικής Αμερικής κατέστη σαφές για τους Ισπανούς, όταν επισκέφθηκαν την Ουναλάσκα. Ο Ντελάρωφ είχε πει στον Χάρο ότι 120 Ρώσοι ζούσαν εκεί, αλλά οι Ισπανοί ανακάλυψαν μόνο έναν Ρώσο εκεί - οι υπόλοιποι ήταν Αλεούτιοι. Όταν το 1799 ιδρύθηκε η Ρωσοαμερικανική εταιρεία, ο Ντελάρωφ μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη και υπηρέτησε στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας μέχρι το θάνατό του το 1806..."

Η θητεία του στο Συμβούλιο της Ρωσοαμερικανικής Εταιρίας τον κάνει στην πράξη (de facto) τον πρώτο στην ιστορία Διοικητή της Αλάσκα!

Στο ρωσικό λήμμα βρίσκουμε και την επιτύμβια επιγραφή στο μνήμα του:

"Моря, Америка, вот где

Смерть косу на тебя точила.

Но ты средь бурь был жив везде,

И здесь она тебя скосила

В объятиях жены, детей.

Друг правды, чести, где ты скрыт?

Ты мёртв, в гробу, но от друзей

Не будешь вечно ты зарыт.

Η μετάφρασή της από το google translate (την έλεγξα, είναι πολύ καλή):

Στις θάλασσες, Αμερική, εκεί είναι που

Ο θάνατος ακόνισε το δρεπάνι του για σένα.

Αλλά εσύ ήσουν ζωντανός παντού ανάμεσα στις καταιγίδες,

Και εδώ σε κούρεψε

Στην αγκαλιά της γυναίκας και των παιδιών σου.

Φίλε της αλήθειας, της τιμής, πού είσαι κρυμμένος;

Είσαι νεκρός, σε ένα φέρετρο, αλλά από τους φίλους σου

Δεν θα ταφείς για πάντα.

Ο φτωχός Μακεδόνας διέσχισε νέος τη Σιβηρία σε αναζήτηση τύχης και βιωμάτων. Εξερεύνησε άγνωστα και αφιλόξενα νερά· έμεινε σε τόπους κρύους και ανεμοδαρμένους· επέστρεψε όμως φαίνεται διάσημος και καζαντισμένος. Έκανε οικογένεια στη νέα του πατρίδα και άφησε απογόνους, όπως μαθαίνουμε από το επιτύμβιο.

Ψάχνοντας το ρωσικό όνομα Дела́ров, μήπως βρω κάτι για την καταγωγή του ή κάτι πιο συγκεκριμένο για τις περιπέτειές του, βρήκα ότι ένα ς διάσημος πίνακας του μεγάλου ρώσου ζωγράφου Ιλιά Ρέπιν έχει την ονομασία "Портрет П.В. Деларова с женой и дочерью.", δηλαδή "Πορτραίτο του Πάβελ Βικτώροβιτς Ντελάροβ με τη γυναίκα και την κόρη του"). Ο συγκεκριμένος Ντελάροβ (1851-1913) ήταν λέει πολύ ιδιάιτερος άνθρωπος, μεγάλος κριτικός τέχνης και συλλέκτης πινάκων. Είχε όμως σχέση με τον Ευστράτιο, Ιωάννου, Ντελάροβ (Евстра́тий Ива́нович Дела́ров);

Βρήκα την κάτωθι αναγωγική γενεαλογία:

1. Ιβάν Εβσταφίεβιτς Ντελάροβ: Иван Евстафьевич Деларов (1780 - 1862) - Genealogy

2. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς Ντελάροβ: Виктор Иванович Деларов (c.1824 - 1894) - Genealogy

3. Πάβελ Βικτώροβιτς Ντελάροβ: Paul Viktorovich Delaroff (1856 - 1913) - Genealogy

Ενώ για τον τρίτο αναφέρεται ρητά ότι ο δεύτερος είναι ο πατέρας του, για τον πρώτο δεν αναφέρονται οι ανιολοντες ή οι κατιόντες στην σελίδα του. Όμως τόσο τα πατρώνυμα όσαι και οι ημερομηνίες είανι συμβατές με την υπόθεση ότι ο πρώτος είναι ο πάππος του τεχνοκριτικού που τόσο εκτιμούσε ο Ρέπιν και οι καλλιτεχνικοί και πνευματικοί κύκλοι της Αγία Πετρούπολης. 

Αλλά το Ιβάν Ευσταφίεβιτς δεν είναι Ιβάν Ευστρατίεβιτς, κάτι που θα αποδείκνυε άμεσα ότι ο Μακεδόνας τυχοδιώκτης και εξερυενητής ήταν ο πρόγονος όλων. Όμως η γέννηση του (1780) θα μπορούσε να σημαίνει ότι ήταν γιός του Ευστράτιου. Ίσως πρόκειται για λάθος καταχώρηση στην ιστοσελίδα του Ευστρατίου ως Ευσταθίου, τα δύο ονόματα είναι πολύ κοντά.

Πάντως και η χρονολογία γέννησης δεν είναι απαγορευτική για την υπόθεσή μας: μεταξύ του 1764 όταν έγινε η επιδρομή κατά των ιθαγενών και του 1781 όταν ο Ντελάροβ επανεμφανίζεται στην περιοχή ως τοπικός αντιπρόσωπος/διοικητής της εταιρίας Πανόβ, δεν έχουμε κάποια στοιχεία για τον Ευστράτιο. Ίσως να βρισκόταν αυτά τα χρόνια πίσω στην μητροπολιτική Ρωσία και να είχε κάνει οικογένεια (το 1780 ήταν στην ώριμη ηλικία των 40 ετών).

Η δική μου λοιπόν γνώμη είναι ότι, ναι, ο τεχνοκριτικός Ντελάροβ είναι απόγονος του Ευστρατίου!

Σημειώσεις:

[1]: Πρώτοι οι Μακεδόνες και μετά οι Ηπειρώτες ήαν αυτοί που ξεκίνησαν την νεώτερη προ-επαναστατική ελληνική Διασπορά. Οι πρώτοι μετανάστες κατευθύνθηκαν προς την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, ανοίγοντας χερσαίους εμπορικούς δρόμους (καραβάνια) για τα βιοτεχνικά προϊόντα της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Από τα τέλη του 18ου αιώνα το κέντρο βάρους της μετανάστευσης και του εμπορίου άρχισε να μετατοπίζεται ανατολικότερα, προς την Ρωσική Αυτοκρατορία. Αυτό συνέβη λόγω της ευνοϊκής πολιτικής της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας για προσέλκυση μεταναστών από όλη την Ευρώπη, της αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας και του πληθυσμού σε αυτόν τον τεράστιο παρθένο χώρο, αλλά και λόγω των διαδοχικών Ρωσοτουρκικών Πολέμων της Μ. Αικατερίνης που κατά το τέλος του 18ου αιώνα απελευθέρωσαν τη βόρεια πλευρά του Εύξεινου Πόντου από τους Οθωμανούς και τους Τατάρους, ανοίγοντας έτσι την γόνιμη εσωτερική ενδοχώρα στη μετανάστευση και στο εμπόριο σιτηρών, το οποίο προοριζόταν να θρέψει τον ταχύτατα αυξανόμενο πληθυσμό της Δυτικής Ευρώπης. Βλέπε και Εθνικοί ευεργέτες και έμποροι στη Νίζνα της Ουκρανίας | Capital

[2]: Κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα η Νίζνα υποσκελίστηκε γρήγορα από την νεο-ιδρυθείσα Οδησσό. Σταδιακά, η Νίζνα εγκαταλείφθηκε ως εμπορικός κόμβος, καθώς οι διαδρομές του εμπορίου περνούσαν τώρα από τα νεότευκτα λιμάνια του Εύξεινου Πόντου (Οδησσός, Νικολάεβ, Χερσώνα, Ταϊγάνι), στα οποία σύντομα άνθισαν νέες κοινότητες Ελλήνων μεταναστών και εμπόρων. Τώρα όμως αυτοί είχαν καταγωγή κυρίως από τα νησιά (μια και το εμπόριο ήταν πλέον ναυτικό) και δευτερευόντως από την ηπειρωτική Ελλάδα. 

[3]: Όπως και οι Άγγλοι ή οι Ολλανδοί, έτσι και οι Ρώσοι ανέθεσαν την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των Νέων Χωρών σε εταιρίες που συστήνονταν από ιδιώτες επενδυτές.

[4]: Η ονομασία δόθηκε προς τιμήν του το 1852 από τον πλοίαρχο Μιχαήλ Τέμπενκοφ (Mikhail Tebenkov - Wikipedia) του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού (η Αλάσκα πωλήθηκε στους Αμερικανούς το 1867).

[5]: 

[6]: 

[7]: