Πάρνηθα, Ιούνιος 2025

Δευτέρα 23 Ιουνίου και ξεκίνησα αργά για το βουνό. 

Πρώτη φορά ανέβαινα στην Πάρνηθα μετά από την καταστροφική πυρκαγιά του Αυγούστου του 2021 και ήθελα να δω τι είχε απομείνει. Αφού κατά την ανάβαση πέρασα από καμένα, έφτασα σχεδόν 11:00 το πρωί στο Καζίνο (στο όριο της καμμένης έκτασης) και μετά συνέχισα προς τη περιοχή της Μόλας, δηλαδή προς το κομμάτι του βουνού που έμεινε ανέπαφο από τη μεγάλη πυρκαγιά. Κάτω δείχνω την διαδρομή μου και την περιοχή άμεσης παρατήρησης κατά το περπάτημα.

Αν δεν είχα ήδη περάσει από καμένα κατά την ανάβαση, ίσως δεν καταλάβαινα τι συντριπτικό χτύπημα δέχτηκε ο Εθνικός Δρυμός πριν λίγα μόνο χρόνια. 

To 2007 έγινε η πρώτη καταστροφική πυρκαγιά στην Πάρνηθα που κατέστρεψε βόρειο και το βορειοδυτικό κομμάτι του δάσους αυτού. Από τότε το βουνό κάηκε από άλλες δύο μεγάλες πυρκαγιές, το 2023 και το 2021.

Στο σύνδεσμο Δασικές πυρκαγιές στην Πάρνηθα θα δείτε με κίτρινο την καμμένη έκταση του 2007, με πορτοκαλί αυτή του 2021 και με μωβ τα καμμένα του 2023. Δείτε και εδώ κάποια αριθμητικά στοιχεία: Πυρκαγιά στην Πάρνηθα: Κάηκαν 64.330 στρέμματα – Αποκαρδιωτικά τα στοιχεία για τις φωτιές - Οικονομικός Ταχυδρόμος - ot.gr

Εδώ που έφτασα υπάρχει ακόμη πράσινο και υψώνονται (για πόσο ακόμη;) περήφανα τα γιγάντια έλατα (κεφαλληνιακή ελάτη) που πριν το 2007 κάλυπταν σχεδόν όλο τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας σε υψόμετρο άνω των 700 μέτρων.

Λίγο πιο κάτω υπάρχει η πηγή "Κορομηλιά" όπου τρέχει σχετικά άφθονο νεράκι. Οι υπόλοιπες πηγές που συνάντησα ήταν βασικά ξεραμένες, αν και είναι μόνο μέσα Ιουνίου και παρότι χιόνισε φέτος αρκετά στο βουνό. Αυτό σημαίνει ότι έχουν εξαντληθεί οι υδροταμιευτήρες του βουνού από την ξηρασία των προηγούμενων δύο ετών και ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια σοβαρών χιονοπτώσεων μέχρι να ξαναγεμίσουν. 

Αυτά τα εντυπωσιακά πανύψηλα πεύκα βρίσκονται δίπλα στην πηγή. Πάνω από 20 μέτρα ύψος.

Δίπλα στο δρόμο υπάρχει μια μικρή καταβόθρα με περίπου μισό μέτρο πλατός εισόδου και άγνωστο βάθος. 

Κατηφορίζοντας προς Θρακομακεδώνες, σε χαμηλότερο υψόμετρο συνάντησα μέσα στο δάσος με τα έλατα μιαν αγριλιά (πρώτη αριστερά στο δρόμο)! Δεν είχα ξαναδεί τέτοια συνύπαρξη ελάτου και ελιάς (πόσο μάλλον που η ελιά ευδοκιμεί σε ήπιο κλίμα). Ποιο είναι το ιστορικό αυτής της αγριλιάς (υπάρχουν και άλλες πιο κάτω); Ίσως το δάσος να μην έφτανε κάποτε μέχρις εδώ κάτω, όταν μέχρι και τον Μεσοπόλεμο υπήρχαν περισσότεροι βοσκοί και αγρότες σε αυτά τα μέρη. Τη φύτεψαν κάποτε άκληροι βοσκοί που χρησιμοποιούσαν το βουνό για τις βοσκές τους, ίσως με την ελπίδα κάποτε να καρπίσει; Ή μήπως έφτασε μέχρις εδώ ο σπόρος μόνος του, από πουλιά που έκαναν τη χαμάδα [1] προσφάγι;

Πιο κάτω ένα παράξενο δέντρο, με κοκκινωπή του φλούδα και λευκό κορμό.

Συνεχίζοντας προς τα κάτω φτάνω στο όριο των καμμένων του 2021.

Άχρηστη στάθηκε η δεξαμενή (αν ποτέ είχε καθόλου νερό). Η πυρκαγιά του 2021 είναι μνημείο ανοργανωσιάς και λειτουργικής ανεπάρκειας του Έλληνικού Κράτους: ξεκίνησε εν μέσω καύσωνα κοντά στο Τατόι -σε ώρα υψηλού συναγερμού- ο αρχικός της πυρήνας σχεδόν έσβησε την πρώτη λόγω απόλυτης άπνοιας και ξαφνικά αναζωπυρώθηκε λόγω επαφής της το βράδυ με ξηρή ύλη -δεν υπήρξε επιφυλακή, πάντα με συνθήκες απόλυτης άπνοιας- και σε λίγο εξεράγη ανεξέλεγκτα, ανατροφοδοτούμενη από τους ανέμους του δικού της μικροκλίματος. Δεν έμεινε τίποτε όρθιο σε Τατόι, παρυφές Θρακομακεδόνων, Ιπποκράτειο Πολιτεία, Άγιο Μερκούριο κ.λπ.  

Στο βάθος αριστερά Πεντέλη και στο βάθος δεξιά Υμηττός. Το Αεροδρόμιο Τατοϊου μπροστά μας και αριστερότερα τα καμμένα του 2021.

Τον Αύγουστο του 2021, εδώ γινόταν κυριολεκτικά "χαμός"!

Η παλιά Αθήνα (Πατήσια-Κυψέλη-Πετράλωνα κλπ.) είναι εμφανώς πιο πυκνοκατοικημένη -και σήμερα απάνθρωπη. Δεξιά το Αιγάλεω. Μπροστά μας οι Θρακομακεδώνες, που γλίτωσαν (στο "τσακ") το 2021. 

Ο λόφος μπροστά μας, μέσα στα καμμένα, είναι το νεκροταφείο της τέως ¨βασιλικής" οικογένειας της Ελλάδας. Αριστερότερα τα ανάκτορα Τατοϊου.

Συνεχίζω τις λήψεις πανοραμικά (αριστερότερα), ώστε να δούμε την καταστροφή στο όλον της.

Αριστερότερα.

Αριστερότερα.

Και αριστερότερα. Σχεδόν πλήρης η στροφή.

Δεν έχει μείνει τίποτε από το πευκόδασος (εδώ είναι πιο χαμηλά και δεν είχε έλατα).

Έστησα και ένα μικρό τοπόσημο (έτσι, από την ίδια εγωιστική διαστροφή του ανθρώπου που θέλει να αφήνει ένα βέβηλο κι εφήμερο σημάδι της παρουσίας του μέσα στη φύση).

Συνάντησα ελάχιστα σημάδια πανίδας κατά τη διαδρομή μου (έντομα μόνο, ούτε καν πουλιά δεν ακούγονταν). Αλλά νομίζω ότι αυτό είναι σημάδι λύκου!

Και μια χελώνα στην επιστροφή. Αυτή ήταν τουλάχιστον ζωντανή μπροστά μου.

Οπότε, για να απαθανατίσω κάτι αξιόλογο, στράφηκα στις ρίζες των ελάτων που προεξείχαν στις σκαμμένες πλευρές του δρόμου. 

Αυτή εδώ έπεσε πρώτα πάνω στο βράχο. Αφού "έφαγε τα μούτρα της", το άτυχο παρακλάδι ατρόφησε και ξεράθηκε. Όλη η προσπάθεια κατευθύνθηκε τότε στο άλλο παρακλάδι: βρήκε αυτό διέξοδο προς τα κάτω, μεγάλωσε, βούτηξε ορμητικά στο βαθύ χώμα, να βρει την υγρασία που ήταν ο σκοπός του. Τα κατάφερε!

Δε βλέπω κάποιο εξωτερικό εμπόδιο. Άρα, να ήταν θέμα "βούλησης"; Πώς το σκέφτηκε, ώστε να φτιάξει τέτοιο δαχτυλίδι; 

Άλλο τρελό σχήμα, σαν ανάποδο σαξόφωνο. Αντί το νέο φυντάνι να ανέβει προς τα πάνω, έστω κάνοντας πρώτα μια μικρή κλίση προς τα έξω, αυτό τράβηξε πρώτα πλάγια, βράχο-βράχο. Ούτε σκέφτηκε ν' ανέβει κάποια στιγμή προς τα πάνω, κάνοντας πρώτα βουτιά προς τα κάτω, έτσι, χωρίς προφανή λόγο! Μόνο μετά από την εξερευνητική καταβύθιση, αποφάσισε να ενηλικιωθεί πια, να γίνει κανονικό, όρθιο δέντρο! Μήπως τόσοι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν κατά τον ίδιο τρόπο περιδιαβεί περίεργες ατραπούς πριν ορθοποδήσουν στη ζωή; Άξιζε όμως πάντα τον κόπο και τον χρόνο η περιπέτειά τους; 

Ο πιο παράξενος σχηματισμός... Δεν έχω ξαναδεί πεύκο που να προκύπτει από τη συστροφή τόσων μικρότερων κορμών. Μου θύμισε μπανιάν, την ινδική "συκή" (Φύλλο Δάσος Φυσικός - Δωρεάν εικόνα στο Pixabay) που κάτω της ο Βούδας βρήκε τη"φώτιση".

Επιστρέφοντας μετά από δύο ώρες δρόμο, ξαπόστασα στο ξύλινο κιόσκι που έχει στηθεί πιο ψηλά, σε ένα λοφίσκο με μιαν -άνυδρη πια- πηγή παραδίπλα. Έτσι κατάφυτη ήταν όλη η Πάρνηθα πριν το 2007. Σήμερα -και για πόσο;- απομένει λιγότερο από το μισό βουνό δασωμένο, αθεράπευτα πληγωμένο από την αφροντησιά του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους.

Στην επιστροφή στάθηκα να φωτογραφήσω δύο μακάβρια μνημεία ανθρώπινης κτηνωδίας. Οι Γερμανοί κατακτητές [2], μόλις τρεις μήνες πριν την ταπεινωτική τους αποχώρηση από την κατεχόμενη Ελλάδα, επέδραμαν στην Πάρνηθα και ξέσπασαν πάνω σε αθώους Σαρακατσάνους και σε Αρβανίτες Μενιδιάτες ποιμένες. Τι τους έφταιξαν οι βοσκοί; Ξεκλήρισαν μέσα σε τρεις μέρες ολόκληρες οικογένειες· αθώους γεροτσοπαναραίους, μαζί τους και νέα παιδιά, αμούστακα. Είναι βέβαιο ότι πρόκειται για τυφλή αντεκδίκηση των Γερμανών, ίσως λόγω κάποιας εναντίον τους αντιστασιακής ενέργειας. Σα να μην έπρεπε να τους αντισταθούμε με τα όπλα για να τους διώξουμε, κακήν-κακώς. Περίμεναν να τους καλωσορίσουμε και να τους υπηρετούμε μάλιστα όσο ήταν εδώ καταπατητές.

Αιμοσταγείς...

Αίσχος στον αιώνα τον άπαντα γι' αυτό το έθνος σφαγέων.

Κλείνω με μια πιο ήπια αποστροφή, με κάτι από τη φύση, το οποίο πάντοτε με εντυπωσίαζε και με γοήτευε; τη φύτρα του γκυ (ιξού) πάνω στον κορμό του ελάτου! Το παρασιτικό φυτό έχει ένα ζωηρό, ευχάριστο, νεανικό πράσινο στα φύλλα του, και διαθέτει μικρούς, στρογγυλούς, λευκούς καρπούς, όμορφους σαν μικρές διάφανες μπαλίτσες. Έχει θυσσανωτό συμμετρικό σχήμα και δημιουργεί έτσι μιαν ευχάριστη αντίθεση με το αγριωπό και ακανθώδες φύλλωμα του ελάτου. Γι' αυτό και ο ιξός θεωρείται σύμβολο καλοτυχίας, αγάπης και ευημερίας. 

Με την ευκαιρία, αναζήτησα και βρήκα μια δύσκολη στην ανάγνωση και στην αντίληψη περιγραφή του τρόπου με τον οποίο το παράστιο του ιξού προσφύεται, απομυζά και πολλαπλασιάζεται πάνω στον ξενιστή του (έλατος ή βελανιδιά). Παραθέτω το σύνδεσμο και ίσως κάποιος πιο καταρτισμένος από μένα μπορέσει να διαγνώσει καλύτερα και να φανταστεί πιο παραστατικά την βιολογία του: Ιξός, το μυστηριώδες φυτό με την αντικαρκινική δράση - dasarxeio.com

Σημειώσεις: 

[1]: "Χαμάδα¨είναι η ελιά που πέφτει κάτω από τον αέρα και συνήθως δε μαζεύεται καν για λάδι. 

[2]: Δεν ήταν "ναζί" ιδεολόγοι οι εκτελεστές, όπως θέλουν να μας επιβάλλουν σήμερα οι πολιτικά ορθες ιστορία, λογοτεχνία και δημοσιογραφία, έτσι ώστε οι Γερμανοί ως έθνος, ως συνισταμένη πολιτικού ήθους και κοινωνικού έθους, να απαλλαγούν από το άγος του παγκόσμιου αιματοκυλίσματος (δις). Και όμως: ήταν απλοί καθημερινοί Γερμανοί στρατευμένοι οι εκτελεστές αυτοί, έμφορτοι πρωτόγονων εκδικητικών ενστίκτων. Εκδήλωση του γερμανικού τρόπου σκέψης και δράσης ήταν αυτές οι εκτελέσεις. Ας κρίνει ο καθένας αν σήμερα οι Γερμανοί έχουν εξημερωθεί.