Ακάθεκτος (ορμή) - ετυμολογία, εκφράσεις

Η λέξη εμφανίζεται στην ελληνιστική περίοδο και προκύπτει από το στερητικό του κατέχω (ακάθεκτος - Βικιλεξικό (wiktionary.org):

ακάθεκτος < (ελληνιστική κοινή) ἀκάθεκτος < ἀ- στερητικό + κατέχω (συγκρατώ)

Στο ακάθεκτος - Ancient Greek (LSJ) αντίστοιχα, έχουμε μια πιο ακριβόλογη ετυμολογία (καθεκτός, ἀκαθεκτοῦμαι) και παραπομπή σε αρχαιότερη χρήση.

-η, -ο (Α ἀκάθεκτος, -ον)
ασυγκράτητος, ορμητικός, βίαιος.
[ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ < ἀ στερητ. + καθεκτός < κατέχω.
ΠΑΡ. αρχ. ἀκαθεκτοῦμαι].

Για σχετικές εκφράσεις η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα Λεξικό της κοινής νεοελληνικής (greek-language.gr) παραθέτει τα κατωτέρω, αποδίδοντας επίσης λόγια, ελληνιστική καταγωγή στη λέξη: 

ακάθεκτος -η -ο [akáθektos] Ε5 : 1α. που δεν μπορεί κανείς να τον συγκρατήσει, να τον αναχαιτίσει: Ο στρατός προχωρεί ~ εναντίον του εχθρού. β. για αποφασιστική και χωρίς ενδοιασμούς κίνηση, πορεία: Mπήκε στην αίθουσα και προχώρησε ~ προς το βήμα του ομιλητή. Ο τουρισμός εισβάλλει ~ σε όλες τις γραφικές παραλίες. 2. (μτφ.) α. για κπ. που εργάζεται ασταμάτητα και με όλες του τις δυνάμεις για να πραγματοποιήσει, για να πετύχει κτ.: Προχωρεί / είναι ~, τίποτε δεν τον σταματάει στην προσπάθειά του να κατακτήσει την αγορά / να γίνει ο πρώτος μαθητής. β. για έντονη τάση προς κτ.: H ορμή του είναι ακάθεκτη. <yΡΟlΕmma>ακάθεκτα ΕΠIΡΡ: Προχωρεί ~ προς τη νίκη.</yΡΟlΕmma> [λόγ. < ελνστ. ἀκάθεκτος]

Το κίνητρο για την αναζήτηση της ετυμολογίας μού το έδωσε η φράση "ακάθεκτη κάθοδος". Την συνάντησα σε κάποιο άρθρο και μου φάνηκε αρχικά αδόκιμη (δεν είναι) ή έστω άκομψη (είναι). Μπορεί κανείς κάλλιστα να γράψει  κάτι πιο εύηχο, όπως "ορμητική/ασυγκράτητη/ταχύτατη κάθοδος", ανάλογα με τα συμφραζόμενα. Tο "ακάθεκτος" άλλωστε, όπως φαίνεται και από τις ανωτέρω φράσεις, προσδιορίζει την ενέργεια υποκειμένου, μιαν απόφαση, μια προσπάθεια.

Θυμήθηκα τότε την περίφημη φράση του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, την οποία εξέπεμψε με σήμα του στη ναυμαχία της Έλλης, ως πολεμική ιαχή προς τον υπόλοιπο στόλο:

"Με την δύναμην του Θεού, τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ' ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους."

Τι είχε συμβεί; Με κάποια απλούστευση της κατάστστης (όποιος θέλει μπορεί να διαβάσει περισσότερα για τη ναυμαχία στον ανωτέρω σύδεσμο), καθώς οι δύο στόλοι βρέθηκαν σε θέσεις μάχης, ο ναύαρχος με τη ναυαρχίδα του όρμησε μόνος αυτός, χωρίς συντονισμό με τον υπόλοιπο στόλο καταπάνω στον τουρκικό στόλο. Σαν -ας πούμε- στη στεριά να κάνει μόνος του επίθεση ο Κολοκοτρώνης καβαλώντας τ΄ άλογό του πάνω στο τούρκικο ασκέρι. Και "ο Θεός βοηθός"...

Η καθαρά στρατιωτική αποτίμηση της κίνησης του ναυάρχου είναι αρνητική. Θεωρήθηκε (και ήταν) παράτολμη, επικίνδυνη και μη ορθολογικά υπολογισμένη. Εντούτοις, η ιστορία γράφεται από τους νικητές και ο "ασυλλόγιστος ηρωισμός", το ριψοκίνδυνο στοίχημα (gamble) του ναυάρχου απέδωσε. Ο τουρκικός στόλος υποχώρησε μπροστά στην "ακάθεκτο ορμή" του "Αβέρωφ" και εισήλθε πίσω στα Στενά κατατροπωμένος (έστω, φοβισμένος).

Καταλήγοντας, νομίζω πως η φράση του Κουντουριώτη είναι η πιο σημαδιακή και ιστορική φράση η οποία περιέχει τη λέξη "ακάθεκτος".